Hilerriak eta hiria

Aurreko hirigintza klasean planteatu zen ea hilerri baten alboan etxebizitzak egitea egokia bazen.
Hilerri hitzaren jatorria "koimeterion" hitz grekotik dator, zein logela esan nahi zuen, sinesmen katolikoarenn ustetan gorpuak erresurrekzio egunerarte lo egiten egongo zirelako.
Nahiko serioak edo tristeak izan dira egunerarte egin diren hilerriak, eta askotan ere beldurgarriak, batez ere gauez, baina zergatik izaera hori eduki beharra? Ezin dira gogoratzeko toki alaiak izan? 

Gaur egun hildakoekin erlazionatzeko modua aldatuz joan da, hilerrian gogorarazi ordez, gure buruan gogoratzen ditugu, hilerriak  ritual sinboliko bat burutzeko guneetan bihurtuz soilik. Proposamen koloretsu eta paisaiarekin erlazio bat gordetzen dituztenak daude, sinesmen katolikoaren ustea egiatzat hartzen badugu, non nahiago zenukete lo egitea? Toki gris eta triste batean, ala toki koloretsu, bizi eta ikuspegi eta inguruarekin erlazioa duena? Hirian barne integratzeko aukera egon daiteke ezaugarri horiekin?

 Hona hemen izaera horietako zenbait hilerri:

FINISTERREko HILERRIA _CESAR PORTELA:

Finisterre lurmuturraren gain eraiki du hilerri bat, itsasoari begira. Proiektuaren limiteak izan dira naturak jartzen zituenak soilik. Aintzinako zibilizazio zeltaren lurperaketatan izan zuen inspirazioa eta lortu du grafitozko kutxak Galiziako kostaldeaz integratzen, reposorako eta gogoratzeko toki egokian bilakatuz.

Moden aurka, galiziako tradizioko elementuak izaera atemporal eta sinbolikoko gunean bihurtzen du.  Land arteko zenbait printzipio nahasten ditu bere arkitekturako ikuspegi poetikoarekin, zein naturako elementuak kontrajartzen dituen gunearen izaera magiko, sakratua eta ebokatzaileaz. Ez dira mugak agertzen kanpo santuaren inguruan, ezta gunea inguratzen duen pabimentazio gunerik, Portelak proposatzen du beste aukera bat, zeinetan naturaren limiteak soilik agertzen diren (ura, zerua eta mendia) gunearen elementuak balira.

Eskema hau jarraituz, mendi magalean jartzen diren elementu horiekin, espazio jarrai, kontrolatu eta hedagarri bat lor daiteke, pilaketa eta izaera itxiko elementu tradizionalen aurka.

http://www.cesarportela.com/videos.html

DUMBRIAKO HILERRIA_ ROSANA PICHEL PICHEL:

Galiziako lehen hilerri neoplastizistan bihurtuko da Dumbriako hilerri hau. Mende hasieran, Piet Mondrian margolari holandarrak sortutako estiloa, bere koadroen lerro ortogonal eta kolore biziekin segmentu bakoitzeak adierazgarri egiten duena. Modu honetan, nitxo bakoitza kolore ezberdin batekoa da.
Lanak oraindik ez daude bukatuak, baina arkitekta berak eginiko beste gune batzuen alboan kokatu egiten da, erromesentzako aterpetxe baten alboan eta Fervenza enbalsearen ondoko ozio zonalde batean, hauek ere forma eta izaera modernistakoak direlarik, udalerri honen obra publikoak banguardiari urbilduz gero eta gehiago.

Esaten du koloreak direla nekropolisetik ezberdintzen duen gauza bat, baina ez dela gauza adierazgarri edo deigarri bakarra, erdikaldeko pasilok daramatzate estalki ezberdinak, inklinazioari dagokionez eta poste batzuen gain eutsita zuhatzak adierazteko, pinudien jarraitasuna lortuz.

Rosana Picheliri egindako elkarrizketan:

 «¿No será demasiado atrevido, para un lugar tan serio y a menudo tan triste, tanto  color? «No -responde la arquitecta-, Dumbría es un pueblo revolucionario». Cree que el ojo se va acostumbrando a las piezas muy modernas en los ámbitos rurales. Además, «que una lápida sea morada o roja no va a influir en el cementerio», subraya. En todo caso, sí influirá en la manera de verlo, ya que se multiplicará en los atardeceres, algo que ya está ocurriendo estos días. «Es en ese momento cuando los rayos de sol baten en las lápidas y el color se refleja en los montantes de piedra verticales, y la piedra adquiere una forma preciosa»

.